Σίγουρα τίποτα δεν αντικαθιστά το μάθημα στην τάξη. Η επαφή και η αλληλεπίδραση που υπάρχει ανάμεσα στα μέλη της ομάδας εκπαιδευτικών και μαθητών είναι κάτι που δε μπορεί να αντιγραφεί ή να αναπαραχθεί με κανέναν άλλο τρόπο. Όμως, από την περασμένη Άνοιξη για μεγάλο χρονικό διάστημα, όλη η εκπαιδευτική διαδικασία έχει μεταφερθεί στο διαδίκτυο για τους μαθητές όλων των ηλικιών. Είναι καλό αυτό; Μαθαίνουν τα παιδιά; Η απάντηση και στις δύο ερωτήσεις είναι ναι.
Ναι, είναι καλό γιατί τη συγκεκριμένη στιγμή δεν έχουμε άλλη επιλογή λόγω της πανδημίας Covid-19 αλλά και γιατί η επιλογή αυτή δείχνει μια θετική στάση ζωής. Δεν υπάρχει λόγος να βάζουμε παύση στη ζωή, τις ρουτίνες, την εκπαίδευση και την εξέλιξη των παιδιών μας όταν υπάρχει μία δυσκολία. Αντίθετα, πρέπει να βρίσκουμε τη λύση και το πρόβλημα να γίνεται ευκαιρία να μάθουμε κάτι καινούριο, να αναπτύξουμε νέες δεξιότητες και να νιώσουμε ότι ανταποκριθήκαμε στην πρόκληση.
Ναι, τα παιδιά μαθαίνουν. Τα παιδιά μαθαίνουν διαρκώς και από παντού φτάνει να είναι σε περιβάλλοντα που νιώθουν ασφαλή και τους παρέχουν ερεθίσματα και πρότυπα. Το περιβάλλον των online μαθημάτων έχει πλεονεκτήματα. Αρχικά είναι πιο ευέλικτο – μπορούμε να αλλάξουμε τη σύνθεση τμημάτων ή κάποιες ώρες του προγράμματος, μαθητές μπορούν να μετακινηθούν ή να παρακολουθήσουν με μία άλλη ομάδα ένα μάθημα που έχασαν. Έτσι, υπάρχει μεγαλύτερη ζύμωση και ανανέωση. Οι απουσίες είναι μηδαμινές.
H εμπειρία που έχουν τα παιδιά στα online lessons είναι ανθρώπινη και απλή. Υπάρχει κατανόηση – το well being εκπαιδευτικών και μαθητών είναι σημαντικό μιας και την περίοδο του εγκλεισμού τα συναισθήματα μπορεί να είναι πιο σύνθετα- ο ρυθμός είναι λιγότερο απαιτητικός και η διατήρηση μέρους της ρουτίνας του μαθήματος στην τάξη βοηθά ώστε να υπάρχει ένα καλά δομημένο, οικείο πλαίσιο και να είμαστε σίγουροι ότι όλοι γνωρίζουν τους κανόνες. Σχετικά με το τελευταίο, έχει παρατηρηθεί ότι η απόσταση και η επαφή μέσω της οθόνης πολλές φορές ενισχύει θετικές συμπεριφορές, ίσως και λόγω αλληλεγγύης. Η προθυμία με την οποία τα παιδιά βοηθούν ο ένας τον άλλο και προσφέρονται να λύσουν απορίες συμμαθητών πχ σε τεχνικά θέματα αλλά και η πολύ καλή συμπεριφορά που έχουν στα online μαθήματα είναι αξιοσημείωτη.
Για να συμμετέχουν στις online συναντήσεις, μικροί και μεγάλοι μαθητές εξοικειώνονται με τη χρήση του υπολογιστή ή άλλων συσκευών, συνηθίζουν να δακτυλογραφούν όλο και πιο γρήγορα, εκπαιδεύονται στο να χρησιμοποιούν διάφορα εργαλεία για να επικοινωνήσουν με τη δασκάλα και τους συμμαθητές τους, να συμμετέχουν ενεργά στο μάθημα ή να ολοκληρώσουν εργασίες.
Αυτού του είδους οι κατακτήσεις δεν είναι πάντα αυτονόητες με τους εφήβους – δεν πρέπει να μπερδεύουμε τα social media με τη χρήση της τεχνολογίας για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Aρκετοί έφηβοι δεν είχαν mail accounts ή δε γνώριζαν πώς να χρησιμοποιήσουν ένα κοινό έγγραφο. Αποδίδουν όμως θαυμάσια με λίγη καθοδήγηση από την πρώτη στιγμή. Ούτε βέβαια είναι πάντα εύκολες για παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας και τα περισσότερα χρειάζονται τη βοήθεια κάποιου ενήλικα στο ξεκίνημα. Μέσα από αυτή τη συνεργασία όμως, αναπτύσσονται δεσμοί και σχέσεις ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας πχ αδέρφια. Επιπλέον, είναι πολύ εύκολο για τους γονείς να παρακολουθήσουν το μάθημα, να έχουν καλύτερη εικόνα του πόσο διαδραστικό είναι, σε τι βαθμό συμμετέχουν οι μαθητές, το κλίμα που επικρατεί, το ρυθμό και άλλα. Αυτό είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα για όλους μας. Όταν οι μαθητές εξοικειώνονται σταδιακά αναπτύσσουν αυτονομία και υπευθυνότητα – δύο άλλες δεξιότητες που δε πρέπει να θεωρούνται πάντα αυτονόητες.
Παιδιά που είναι λιγότερο εκφραστικά, ντροπαλά, περισσότερο εσωστρεφή, βρίσκουν την ευκαιρία να συμμετέχουν στο μάθημα χωρίς να νιώθουν ότι η “φωνή” τους ακούγεται παραπάνω δυνατά απ΄ όσο θα ήθελαν. Ένα από τα πολύ χρήσιμα, εύχρηστα και δημοφιλή εργαλεία που έχουμε είναι το Chat box- κάτι σαν instant messaging. Είτε στο ξεκίνημα του μαθήματος με ερωτήσεις όπως “How was your weekend? How are you feeling today?” είτε κατά τη διάρκεια με ερωτήσεις σχετικές με τους μαθησιακούς στόχους που θέτουμε, έχουμε την ενεργή συμμετοχή τους. Όταν καλούνται να απαντήσουν στο chat box έχουν χρόνο να σκεφτούν και τη δυνατότητα να μοιράζονται ταυτόχρονα τη γνώμη τους με όλους όσους είναι στο μάθημα – η άποψη όλων μετράει, αποτελεί αφορμή για περαιτέρω συζήτηση και εμβάθυνση. Και οι εξωστρεφείς μαθητές έχουν με τον τρόπο αυτό περισσότερο χώρο να εκφράσουν τις απόψεις τους και είναι αυτοί που ενεργοποιούνται άμεσα. Εάν υπάρχουν και κάποιοι που ίσως δυσκολευτούν αρχικά, διαβάζοντας τα σχόλια των συμμαθητών τους – υπάρχει η επιλογή να μπορούν να διαβάζουν όλοι τα σχόλια όλων – επινοούν πιο εύκολα μια πιθανή απάντηση.
Με μεγαλύτερους μαθητές εξίσου σημαντικό είναι να μάθουν να εκφράζουν τη γνώμη τους αφού έχουν σκεφτεί πάνω σε κάποιο θέμα και να κατανοούν τη δύναμη της άποψής τους. Ένας εξειδικευμένος τρόπος που μας προσφέρει η τεχνολογία είναι το polling (διεξαγωγή δημοσκοπήσεων) που χρησιμοποιούμε για να θέσουμε σημαντικότερα θέματα προς συζήτηση και για να έχουμε και τις εκτιμήσεις των μαθητών πάνω σε διαδικασίες που μας ενδιαφέρουν. Αν θέλουμε να δουλέψουμε σε ομάδες, να δώσουμε στα παιδιά την ευκαιρία να συνεργαστούν πάνω σε ένα κοινό θέμα προσφέροντας τους τη δυνατότητα απομόνωσης για όσο χρόνο επιλέξουμε κατά τη διάρκεια του μαθήματος, μπορούμε. Τα Breakout rooms είναι εικονικές αίθουσες μέσα στην τάξη μας και ένας πολύ αποδοτικός τρόπος για να μάθουν – αν τα παιδιά έχουν ξεκάθαρες οδηγίες για το τι προσδοκούμε – αλλά και για να γνωριστούν καλύτερα.
Αφού ξεπεράσουμε τεχνικές δυσκολίες, δημιουργήσουμε ένα καλό κλίμα, ορίσουμε ρουτίνες και κερδίσουμε την ενεργή συμμετοχή των παιδιών μπορούμε να επιδιώξουμε και την αυτενέργειά τους. Πέρα απ’ όλο το υλικό των βιβλίων μας που είναι online, oι εφαρμογές που μπορούμε και χρησιμοποιούμε είναι ποικίλες και οι δυνατότητες που προσφέρουν στον κάθε μαθητή για να εξελίξει τις δεξιότητές του πολλές. Στην ουσία, η τεχνολογία με την οποία φέρνουμε σε επαφή τα παιδιά τους δίνει τη δυνατότητα για self paced & self directed learning. Δηλαδή, πέρα από το μάθημα στην “τάξη στο σύννεφο” το κάθε παιδί αναλαμβάνει πρωτοβουλία και μαθαίνει με το δικό του ρυθμό, σε δικό του χρόνο, πράγματα που τον ενδιαφέρουν. Για παράδειγμα, οι μικρότεροι μπορούν να κάνουν μαθηματικά στα αγγλικά ή να χρωματίζουν και να ακούν παραμύθια. Οι μεγαλύτεροι ενθαρρύνονται να παρακολουθούν webinars, videos και talks, να ακούν podcasts, να διαβάζουν άρθρα και βιβλία, να συμμετέχουν σε forums ή να μάθουν ότι τους ενδιαφέρει την περίοδο αυτή της ζωής τους στα Αγγλικά. Η δυνατότητα για περισσότερη αυτενέργεια εκ μέρους των παιδιών συμβάλει στην πνευματική τους εξέλιξη, τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους και την απόκτηση ουσιαστικής αυτοπεποίθησης. Επιπλέον, είναι εύκολο για εμάς να παρακολουθούμε τα βήματα προόδου. Υπάρχει πλήθος εργαλείων στη διάθεση μας και δε μας λείπει η έμπειρη, κριτική ματιά που μας βοηθά να εντοπίσουμε δυσκολίες και να βοηθήσουμε να ξεπεραστούν.
Ναι, όλοι επιθυμούμε να επιστρέψουμε στις τάξεις μας όταν θα είμαστε ασφαλείς. Τότε θα είναι καλύτερα, όχι μόνο γιατί θα νιώθουμε ο ένας τον άλλο και θα μπορούμε να επικοινωνούμε με μια ματιά ή ένα χαμόγελο αλλά και γιατί θα έχουμε όλη αυτήν την εμπειρία και τη γνώση που αποκτήσαμε κάνοντας κάτι καινούριο. Για το καλό.
*on the go: in the process of bringing something into existence